5 cách áp dụng kỷ luật tích cực với con một cách thông minh

Là ba mẹ, là người hướng dẫn và nắm tay những đứa trẻ vào đời, ai trong chúng ta cũng có lúc khó khăn trong việc tìm ra cách tốt nhất để dạy con. Đặc biệt hơn là để kỷ luật con sao cho đúng. Có đôi khi ba mẹ phải đối mặt với những tình huống khó xử như: con khóc, con không chịu ăn,… Không một bậc phụ huynh nào muốn rơi vào tình cảnh như thế. Tuy nhiên la mắng hoặc sử dụng đòn roi đều không phải là giải pháp.

May mắn rằng, vẫn còn các biện pháp khác hiệu quả hơn và một trong số đó chính là kỷ luật tích cực. Ba mẹ hãy cùng tìm hiểu một số cách giúp xây dựng mối quan hệ tích cực và giúp con phát triển các kỹ năng của bản thân nhé!

I Vì sao nên kỷ luật tích cực?

Không có trẻ em hư, chỉ có hành vi xấu.

“Cha mẹ không hề muốn quát mắng hay đánh con. Chúng ta làm vậy vì chúng ta quá căng thẳng và không thấy còn cách nào khác,” Giáo sư Lucie Cluver – giảng viên Đại học Oxford – nói.

Theo các nghiên cứu đã chỉ ra rằng: la mắng hay đánh con không có tác dụng nhiều mà còn có thể để lại các hệ lụy về sau. Việc dùng đòn roi nhiều lần thậm chí sẽ để lại những ảnh hưởng bất lợi kéo dài suốt cuộc đời trẻ. Thần kinh trẻ sẽ dễ rơi vào tình trạng căng thẳng do lo sợ bị đánh mắng, dẫn đến một loạt các hậu quả như: gia tăng xác suất bỏ học, mắc bệnh trầm cảm, sử dụng các chất gây nghiện,…

Thay vì tập trung vào hình phạt và những điều con không được làm, phương pháp kỷ luật tích cực đặt trọng tâm vào việc phát triển mối quan hệ lành mạnh với con cái và đặt ra kỳ vọng về hành vi của trẻ. Sau đây là cách áp dụng trong thực tế:

1. Lên kế hoạch có thời gian riêng với con

Thời gian riêng rất quan trọng trong việc xây dựng một mối quan hệ tốt, đặc biệt với con. “Có thể là 20 phút mỗi ngày. Hoặc thậm chí là 5 phút. Bạn có thể kết hợp khoảng thời gian đó với những việc khác như cùng con vừa rửa bát vừa hát hoặc vừa trò chuyện vừa phơi quần áo,” Giáo sư Cluver chia sẻ. “Điều quan trọng là bạn tập trung vào con mình. Hãy tắt ti vi, tắt điện thoại, ngồi ngang tầm mắt con và chỉ có bạn và con.”

2. Khen ngợi điểm tốt

Làm cha mẹ, chúng ta thường chú ý và chỉ ra những hành vi xấu của con mình. Trẻ có thể coi đây là một cách để thu hút sự chú ý của bạn và tiếp tục tái diễn những biểu hiện xấu đó thay vì dừng lại.

Càng được khen thì trẻ càng phát huy. Những lời khen sẽ khiến trẻ sẽ cảm thấy mình đặc biệt và được yêu thương. “Hãy để ý khi con bạn làm điều gì đó tốt và khen ngợi con, ngay cả khi đó chỉ là việc dành 5 phút chơi với em,” Giáo sư Cluver khuyên. “Việc này có thể khuyến khích con có những hành vi tốt và hạn chế cần đến kỷ luật.”

3. Đặt ra kỳ vọng rõ ràng

“Nói với con chính xác những gì ba mẹ muốn con làm sẽ hiệu quả hơn rất nhiều so với bảo con không được làm gì,” Giáo sư Cluver chia sẻ. “Khi bạn yêu cầu con không được bày bừa hay phải ngoan, con sẽ không thực sự hiểu mình được yêu cầu phải làm gì.” Những yêu cầu rõ ràng như “Con hãy nhặt đồ chơi và cất vào hộp nhé” sẽ đặt ra kỳ vọng rõ ràng và tăng xác suất con sẽ làm theo những gì bạn bảo.

“Nhưng bạn cũng cần đặt ra những kỳ vọng khả thi. Yêu cầu con im lặng cả ngày có thể sẽ không khả thi bằng yêu cầu con im lặng 10 phút để bạn nghe điện thoại,” Giáo sư Cluver nói. “Bạn biết khả năng của con mình đến đâu. Nhưng nếu bạn yêu cầu con những điều không thể thì con chắc chắn sẽ không làm được.”

4. Đánh lạc hướng một cách sáng tạo

Theo Giáo sư Cluver, khi con bạn khó bảo, việc đánh lạc hướng con bằng một hoạt động tích cực hơn có thể là một cách hữu ích. “Khi bạn đánh lạc hướng con sang một điều gì đó khác – bằng cách thay đổi chủ đề, giới thiệu một trò chơi, dẫn con sang phòng khác hoặc đi dạo, bạn có thể chuyển hướng năng lượng của con sang những hành vi tích cực hơn.”

Việc căn thời điểm cũng rất quan trọng. Để đánh lạc hướng, bạn cũng cần nhận ra khi nào mọi việc sắp diễn ra không như ý muốn và hành động. Lưu ý đến thời điểm con bạn bắt đầu trở nên cáu kỉnh, khó bảo hoặc khó chịu, hoặc khi hai đứa con cùng nhìn vào một món đồ chơi, có thể giúp bạn nhận biết một sự cố tiềm ẩn trước khi nó kịp xảy ra.

5. Cho trẻ thấy hậu quả một cách bình tĩnh

Một phần của quá trình trưởng thành chính là học được rằng hành động có thể dẫn đến hệ quả. Giải thích điều này cho con là một cách đơn giản để vừa khuyến khích con có những hành vi tốt hơn, vừa dạy con về tinh thần trách nhiệm.

Giả dụ, nếu muốn con ngừng vẽ nguệch ngoạc lên tường, ba mẹ có thể yêu cầu con dừng lại. Nếu không ba mẹ sẽ không cho con chơi nữa. Đây là một lời cảnh cáo đối với con và cũng là một cơ hội để con thay đổi hành vi của mình. Nếu con không dừng lại, hãy cho trẻ thấy hậu quả một cách bình tĩnh. Quan trọng là chúng ta không được biểu lộ sự tức giận.

Theo lời khuyên của Giáo sư Cluver, nếu con dừng lại, hãy dành nhiều lời khen ngợi cho con. Những gì ba mẹ đang làm là tạo ra một vòng lặp phản hồi tích cực dành cho con. Cho trẻ thấy hậu quả một cách bình tĩnh đã được chứng minh là có tác dụng trong việc giúp trẻ em nhận thức được chuyện gì sẽ xảy ra nếu chúng cư xử không tốt.”

Nhất quán là yếu tố then chốt trong việc kỷ luật con tích cực. Đây cũng là lý do tại sao việc cho trẻ thấy hậu quả rất quan trọng. Và ba mẹ cũng cần đặt ra những hậu quả hợp lý. Phụ huynh có thể tịch thu điện thoại của trẻ vị thành niên trong một giờ, nhưng sẽ rất khó để tịch thu trong một tuần.

II Lời khuyên dành cho ba mẹ trong bối cảnh đại dịch COVID-19

Đại dịch đã mang lại những thay đổi đột ngột và mạnh mẽ đến cuộc sống của các gia đình. Và các bậc phụ huynh chính là những người trực tiếp chịu tác động của những thay đổi đó. Dưới đây là một số mẹo có thể giúp các ba mẹ vượt qua điều này cũng như bất kỳ giai đoạn căng thẳng nào khác:

1. Tạm dừng

Chúng ta đều mệt mỏi khi con cái không vâng lời. Trong những tình huống như vậy, việc chú tâm vào thực tại và lùi lại một bước là một chiến thuật đơn giản và hữu ích. Hãy nhấn “nút tạm dừng”, theo cách nói của giáo sư Cluver. “Hít thở sâu 5 lần một cách từ từ và cẩn thận, và bạn sẽ nhận thấy mình có thể phản ứng một cách bình tĩnh hơn và có cân nhắc hơn. Các bậc cha mẹ trên khắp thế giới nói rằng chỉ cần tạm dừng như vậy cũng vô cùng hữu ích.”

2. Lùi lại

Giáo sư Cluver cho biết, ba mẹ thường quên đi việc chăm sóc bản thân. Chúng ta hãy dành một chút thời gian cho chính mình. Chẳng hạn như khi con đã ngủ, hãy làm điều gì đó khiến ba mẹ cảm thấy vui vẻ và bình tâm. Là ba mẹ, rất khó để làm đúng tất cả mọi việc khi chính bạn còn chưa dành cho mình thời gian nghỉ ngơi.

3. Khen ngợi bản thân

Giáo sư Cluver khuyên rằng: nhiều khi bạn quên rằng làm cha mẹ là một công việc phi thường, nên hãy dành lời khen cho bản thân mình. “Mỗi ngày, có thể trong khi đánh răng, hãy dành một chút thời gian để hỏi: “Một điều mà mình đã thực sự làm tốt cùng các con trong hôm nay là gì?” Và hãy nhớ rằng bạn đã làm một điều tuyệt vời.”

“Có thể chúng ta đang cách ly, nhưng bạn hoàn toàn không đơn độc,” Giáo sư nói. “Hàng triệu cha mẹ trên khắp thế giới đều đang cố gắng và chúng ta đều thất bại một lúc nào đó. Nhưng rồi chúng ta thử lại lần nữa, và chúng ta sẽ cùng nhau vượt qua khó khăn này.”

Để kỷ luật con cái một cách tích cực, thì đầu tiên, ba mẹ phải có tinh thần tích cực. Nếu bản thân tinh thần đang không ổn định cũng sẻ ảnh hưởng đến những quyết định của chính mình.

Vì sức khỏe tâm thần và thể chất tốt hơn và tuổi thơ hạnh phúc cho trẻ

III THAM KHẢO

Để hiểu rõ hơn và nhận được cơ hội cho trẻ (4 – 12 tuổi) THAM GIA HỌC TRẢI NGHIỆM MIỄN PHÍ. Quý Phụ Huynh có thể đăng ký và chọn khu vực gần nhà để thuận tiện việc đi lại nhé! Superbrain luôn sẵn sàng chào đón các bạn nhỏ đến với môi trường giáo dục hạnh phúc.

Ba mẹ cũng có thể theo dõi Fanpage của Superbrain Việt Nam để cập nhật thêm nhiều thông mới nhất nhé!

Nguồn: Quỹ nhi đồng Liên Hợp Quốc Unicef